Powered By Blogger

Τετάρτη 3 Νοεμβρίου 2010

A bittersweet story..

Ξεκινώντας για να μιλήσω αναφορικά με ένα τόσο μεγάλο και πολυδιάστατο θέμα όπως είναι νευρική ανορεξία, θα ήθελα εκ των προτέρων να ξεκαθαρίσω κάποιες λανθασμένες πεποιθήσεις σχετικά με αυτή. Δυστυχώς γύρω από μια τόσο σοβαρή ψυχοσωματική ασθένεια της οποίας οι διαστάσεις χρόνο με το χρόνο μεγαλώνουν, έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα φόβου, αποκλεισμού, αποστροφής, απομάκρυνσης ακόμα και ρατσισμού προς τους πάσχοντες. Κατά την γνώμη μου, γι αυτό το δυσάρεστο κλίμα που κάθε άλλο παρά βοηθά τον ασθενή, φταίει η κακή φημολογία, η παραπληροφόρηση η ακόμα και η άγνοια. Έτσι λοιπόν θεωρώ σκόπιμο να απαντήσω σε κάποιες απλές ερωτήσεις στις οποίες κλήθηκα να απαντήσω και στον κοινωνικό μου περίγυρο ξεπερνώντας την νευρική ανορεξία.

Κατ' αρχήν η ασθένεια αυτή δεν είναι σε καμία περίπτωση κολλητική και κατά συνέπεια δεν μπορεί με κανένα τρόπο να βλάψει κάποιον εκτός από τον ίδιο τον πάσχοντα. Είναι λάθος να απομακρυνόμαστε από αυτόν βοηθώντας τον να απομονωθεί. Χρειάζεται βοήθεια και ψυχολογική στήριξη.





Επιπρόσθετα θέλω να τονίσω -έχοντας δεχτεί διάφορες ερωτήσεις του τύπου: "καλά... και πώς δεν πεινούσες?? ή δηλαδή μια μέρα απλά σου κόπηκε η όρεξη??" και άλλα "παρεμφερή"- ότι ο όρος "ανορεξία", είναι αποπροσανατολιστικός και ίσως και αίτιος για τι ρατσιστική αντιμετώπιση την οποία συναντά η ασθένεια αυτή. Ένας ανορεκτικός, όχι απλά πεινάει...αλλά λιμοκτονεί! όντας νηστικός επί ώρες η ακόμα και ημέρες, ενώ παράλληλα επιβάλει τον εαυτό του σε επίμονη καθημερινή άσκηση και άθληση σε πλαίσια τα οποία βρίσκονται πολύ μακριά από τα επικίνδυνα όρια τις υπερκόπωσης. Θα μου πείτε τώρα λοιπόν..γιατί δεν τρώει τότε? Η απάντηση μου θα είναι ξεκάθαρη... Η τελειοθηρία, η ευστροφία, η χαρισματικότητα και κυρίως η πειθαρχία η αυτοκυριαρχία και ο αυτοέλεγχος είναι κοινά χαρακτηριστικά των ανορεκτικών. Έτσι έχει όχι απλά την θέληση αλλά και τι δυνατότητα στέρησης τροφής χρησιμοποιώντας την εξαιρετικά δυνατή αυτοκυριαρχία του, ενάντια στις βιολογικές του ανάγκες και ένστικτα τα οποία μάχονται να νικήσουν ένα πολύ δυνατό, μπερδεμένο όμως μυαλό... Μια άλλη απορία που ίσως να έχετε είναι αν κάποιος γίνετε ανορεκτικός ξαφνικά ή αν αυτό γίνετε σταδιακά.. Φυσικά κανένας δεν γίνετε ανορεκτικός από τι μια στιγμή στην άλλη. Η μετατροπή τις καλής διατροφής σε δίαιτα απώλειας βάρους και στέρησης τροφής και αυτή με την σειρά της σε ψύχωση γίνετε τόσο σταδιακά όσο και ύπουλα ώστε να γίνετε δύσκολα αντιληπτή από ανθρώπους καθημερινής συναναστροφής. Όταν το πρόβλημα φτάσει να είναι αντιληπτό ακόμα και από τον ίδιο τον πάσχοντα, σημαίνει πως είναι πασιφανές και καμιά φορά δυστυχώς ανεξέλεγκτο. Αυτό φυσικά δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να πανικοβάλει κανέναν, ούτε βέβαια να μας στρέψει στην αντίθετη κατεύθυνση της πολυφαγίας ή ακόμα και της παχυσαρκίας.... "Μέτρον άριστον" ....Κανένα άκρο δεν είναι καλό. Το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς για τα παιδιά τους είναι' αφού πρώτα ενημερωθούν οι ίδιοι από ειδικούς και αποκτήσουν σωστές και υγιής διατροφικές συνήθειες, να τις μεταφέρουν στα παιδιά τους βοηθώντας τα να δημιουργήσουν μια υγιή σχέση με την τροφή και την σίτιση.

Είναι όμως η ανορεξία απλά μια εκδήλωση τελειοθηρίας?? Η κάτι κρύβεται πίσω από αυτή? Η τελειοθηρία είναι απλά το φανταχτερό και παραπλανητικό περιτύλιγμα αυτής τις ασθένειας. Κάτω από αυτό βρίσκονται ψυχικά τραύματα, οικογενειακά προβλήματα, προσπάθεια για αυτογνωσία, υπαρξιακές αναζητήσεις, προβληματισμοί, απωθημένα και άλλα σχετικά τα οποία συνιστούν μια άλλη μάστιγα των καιρών μας... την κατάθλιψη... Είναι πραγματικά απίστευτο πόσο αλληλοεξαρτώμενες είναι οι δυο αυτές παθήσεις.. η κατάθλιψη μπορεί να φέρει ανορεξία... και η ανορεξία κατάθλιψη... Γενικά ο ανορεκτικός βρίσκετε σε κατάσταση ψυχικής και σωματικής παρακμής. Η στήριξη και παρακολούθηση από ειδικούς είναι απαραίτητη. Όσο ο καιρός περνά χωρίς να κάνουμε κάτι, το πρόβλημα ριζώνει βαθιά και φτάνει να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι τις καθημερινότητας του πάσχοντα αλλά και του χαρακτήρα του, παύοντας έτσι να το αντιλαμβάνεται ως πρόβλημα αλλά ως κομμάτι πλέον της προσωπικότητας του το οποίο γίνετε όλο και πιο δύσκολο να αφήσει πίσω ακόμα και αν αντιλαμβάνεται ότι τον καταστρέφει και ότι τον φέρνει όλο και πιο κοντά στο μοιραίο. Αποδέχεται την κατάσταση του και αφήνετε πλέον στην αδυναμία του να ελέγξει τον έντονο φόβο του για αλλαγή -καθώς έχει δημιουργήσει με τον καιρό μια τόσο αρνητική εικόνα για την αύξηση βάρους ώστε να είναι πλέον ο μεγαλύτερος φόβος του. Το σώμα του είναι τώρα πια το μέσο εκδήλωσης των συναισθημάτων του.

Κάποια ημέρα... πρόσφατα.. κάνοντας μια σχετική συζήτηση, η μητέρα μου με ρώτησε.. :"Μα είναι δυνατόν κάποιος να θέλει να είναι τόσο αδύνατος"? Η απάντηση είναι αναμενόμενη. Κατ' αρχήν ο πάσχοντας έχει διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού και της εικόνας του σώματος του. Επομένως δεν βρίσκεται σε θέση να κρίνει αν είναι πράγματι "επικίνδυνα αδύνατος και αδύναμος" η αν είναι απλά αδύνατος. Επεκτείνοντας, στο μυαλό του δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι ελέγχει το βάρος του απόλυτα, και πως αν κάτι δεν πάει καλά θα είναι σε θέση να επανορθώσει.. Σε καμία περίπτωση όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο... Αντίθετα τον πραγματικό έλεγχο των πραγμάτων έχει η ψύχωση που εύκολα τον οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια που κανένας δεν θα ήθελα να περπατήσει. Επιπρόσθετα λανθασμένη εικόνα έχει και για την ποσότητα φαγητού την οποία καταναλώνει. Στα μάτια του οι μερίδες μοιάζουν τεράστιες και φυσικά η κατανάλωση τους απαγορευτική.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα τις νευρικής ανορεξίας είναι η ανεξήγητη αλλαγή του χαρακτήρα των ασθενών. Οι ανορεκτικοί σταδιακά απομονώνονται, αποκτούν επιθετική συμπεριφορά, έντονη εσωστρέφεια, απροθυμία συζήτησης (ειδικά σχετικά με θέματα διατροφής και σίτισης) καθώς και άκρως αμυντική στάση σε προτάσεις και συμβουλές. Όσον αφορά στην απομόνωση και εσωστρέφεια είναι χαρακτηριστικά τα οποία τον βοηθούν να λειτουργεί αποφεύγοντας κάθε είδους κοινωνικό έλεγχο ή κριτική ώστε να μην χρειαστεί να την αντιμετωπίσει. Η επιθετική συμπεριφορά που ίσως είναι και η σημαντικότερη αλλαγή του χαρακτήρα οφείλεται ΜΑΛΛΟΝ στον τεράστιο αυτοπεριορισμό και αυτό έλεγχο ο οποίος κυριολεκτικά "σπάει τα νεύρα" του ασθενή που τελικά αδυνατεί να αντιμετωπίσεις τις καταστάσεις με ψυχραιμία ενώ παράλληλα ξεσπά στο στενό του οικογενειακό περιβάλλον γνωρίζοντας πως εκεί θα έχει την πιο "δεκτική και ήπια" αντιμετώπιση. Σε μια τόσο ευαίσθητη κατάσταση χρειάζεται πολύ προσεκτικό και σωστό χειρισμό από ανθρώπους που ειδικεύονται στην αντιμετώπιση τέτοιον περιστατικών.
Καταλήγοντας, μια βασική και ίσως η κυριότερη ερώτηση που θα μπορούσε να ειπωθεί, είναι το τι πραγματικά οδηγεί έναν άνθρωπο και πόσο μάλλον έναν έφηβο στην αυτοκαταστροφή.. Είναι η αίσθηση του ανικανοποίητου? Η ανάγκη του να δηλώσει την παρουσία του, να διαμαρτυρηθεί...? Η ανακάλυψη και δοκιμή των προσωπικών του ορίων και αντοχών? η άρνηση του να συμβιβαστεί με οτιδήποτε τον δυσαρεστεί ακόμα και αν αυτό είναι η εικόνα του ίδιου του του εαυτού? Η ψευδαίσθηση ότι δεν παθαίνει τίποτα και πως αν τελικά πάθει θα το αντιμετωπίσει εύκολα? Όπως εύκολα ελέγχει τον εαυτό του και χειρίζεται αυτούς που τον αγαπούν? Για εμένα είναι όλα αυτά και άλλα πολλά... Τα οποία διαφέρουν φυσικά από περίπτωση σε περίπτωση... Για αυτό το λόγο ίσως είναι ό,τι πιο δύσκολο να προσδιορίσουμε από που προέρχεται και από που πηγάζει αυτό το θηρίο που οι γιατροί σήμερα ονομάζουν anorexia nervosa.

Δευτέρα 15 Μαρτίου 2010

Εφηβεία και διατροφή
Αρθρογράφος: Γεωργία Γκανασούλη Διαιτολόγος - Διατροφολόγος


Οι διατροφικές απαιτήσεις κατά την εφηβεία είναι ιδιαίτερα αυξημένες, γιατί από τη μια υπάρχει επιτάχυνση της ανάπτυξης και από την άλλη αύξηση της φυσικής δραστηριότητας των εφήβων. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, ο έφηβος έχει εξαιρετικά μεγάλη όρεξη και μόνον αν καλύπτεται από αντίστοιχη πρόσληψη θα μπορέσει ο οργανισμός να καλύψει τις ανάγκες του. Οι διατροφικές απαιτήσεις αφορούν βασικά τις θερμίδες (για την αύξηση και τη φυσική δραστηριότητα), τις πρωτεΐνες (για την έμμηνη ρύση στις κοπέλες και την αύξηση του νέου ιστού και στα δύο φύλα), αλλά επίσης και τα ιχνοστοιχεία και τις βιταμίνες.
Ανεπάρκειες σε βιταμίνη Α, ριβοφλαβίνη, ασβέστιο και σίδηρο έχουν συσχετιστεί με μείωση ή καθυστέρηση της εφηβικής ανάπτυξης. Οι ανάγκες για τον σίδηρο είναι αυξημένες στα κορίτσια, κυρίως λόγου έμμηνης ρύσης, αλλά από έρευνες φαίνεται ότι βοηθάει ακόμα και στην αύξηση αφομοίωσης της γνώσης (καλύτερη απόδοση στα μαθήματα). Ο ψευδάργυρος ενισχύει την ανάπτυξη των οστών, ελαττώνει την απώλεια σκελετικής μάζας και βοηθάει στην ανάπτυξη των δευτερογενών φυλετικών χαρακτηριστικών. Η ανάπτυξη του σκελετού χρειάζεται επαρκή ποσότητα βιταμίνης D, ενώ οι βιταμίνες Α, C και Ε χρειάζονται για την ανάπτυξη νέων κυττάρων.
Η εφηβεία θεωρείται, για πολλούς λόγους, ως κρίσιμη διατροφικά περίοδος της ζωής:

1.Η δραματική αύξηση στη φυσική ανάπτυξη και εξέλιξη, αυξάνει πιεστικά τις ανάγκες για θρεπτικά συστατικά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου υπάρχει μια αύξηση του σωματικού βάρους
2.Κάποιες φορές μπορεί να παίξουν ρόλο κάποιοι κοινωνικο-πολιτισμικοί παράγοντες ή μια αλλαγή στον τρόπο διατροφής ή στις διατροφικές συνήθειες που μπορούν να επηρεάσουν την πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών ή την ανάγκη γι’ αυτά.
3.Οι ψυχολογικές αλλαγές (που μπορεί να προκληθούν και από τις σωματικές αλλαγές) και η ανάπτυξη της προσωπικότητας μπορούν να επηρεάσουν τις διατροφικές συνήθειες σε περίοδο που οι έφηβοι νιώθουν ευάλωτοι. Δεν είναι μικρό το ποσοστό των εφήβων -ιδιαίτερα των κοριτσιών- που αντιμετωπίζουν κάποια διατροφική διαταραχή.
Κάποιες από τις σωματικές αλλαγές:

Αλλαγές στο ύψος
•Το 15-20% του ύψους ενός ενήλικα έχει καθοριστεί από την εφηβεία•Η αυξητική αιχμή ξεκινάει αργότερα στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια και η ανάπτυξη των αγοριών είναι ταχύτερη απ’ ότι των κοριτσιών
Αλλαγές στο βάρος
•Το 25-50% του τελικού ιδανικού βάρους αποκτάται στην εφηβεία•Ο χρόνος και η ποσότητα αύξησης του βάρους σχετίζονται άμεσα με την ενεργειακή πρόσληψη και ενεργειακή απώλεια.
Στην προ-εφηβική περίοδο, οι αναλογίες λίπους και μυών σε αγόρια και κορίτσια είναι παρόμοιες όπως και η άλιπη μάζα. Τα αγόρια μεγαλώνοντας αναπτύσσουν περισσότερη μυϊκή μάζα απ’ ότι λίπος (επομένως υπάρχει και μεγαλύτερη ανάγκη σε πρωτεΐνες) σε σχέση με τα κορίτσια.
Το 45% περίπου της ενήλικης σκελετικής μάζας «φτιάχνεται» στη διάρκεια της εφηβικής περιόδου. Μέχρι το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του ανθρώπου το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί στο 90%. Αυτό δείχνει τη χρησιμότητα πολλών θρεπτικών συστατικών, ιδανικών για την ανάπτυξη των οστών, όπως είναι το ασβέστιο, η βιταμίνη D, το μαγνήσιο κ.ά.


Συμπερασματικά, η διατροφή κατά τη διάρκεια της εφηβείας καλό είναι να:

•Παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την αντιμετώπιση των αναγκών της φυσικής και νοητικής ανάπτυξης και εξέλιξης.
•Παρέχει επάρκεια θρεπτικών συστατικών που η αποθήκευσή τους θα βοηθήσει σε περιπτώσεις ασθένειας ή εγκυμοσύνης.
•Είναι προσεγμένη για να προφυλάσσει την ενήλικη ζωή από ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή όπως τα καρδιαγγειακά, ο σακχαρώδης διαβήτης, η οστεοπόρωση και ο καρκίνος.
•Ενθαρρύνει τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες και έναν καλύτερο τρόπο ζωής που θα περιλαμβάνει και ένα είδος φυσικής δραστηριότητας (χαμηλή φυσική δραστηριότητα έχει συσχετισθεί με την αύξηση βάρους και την παχυσαρκία).

Βιβλιογραφία:

•Food and nutrition board, National academy of science national research council,Recommended dietary allowances, 10th ed, Washington DC (1989)
•Adolescent nutrition :A review of the situation in selected South-East Asian Countries, WHO, 2006
•διατροφή και κύκλος ζωής 1, Dr.Μαρία Τσίγγα,Ατει Θεσσαλονίκης, 1996